بررسی تطبیقی کیفی بودنِ مقررات کیفری، با نگاهی به حقوق ایران و دانش‌های اخلاق، ادبیات و زبان شناسی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

قاضی دادگستری و دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

10.22034/law.2024.2001199.1273

چکیده

یکی از مهم‌ترین معیارهای قانون‌گذاریِ درست، توجه به کیفی بودنِ مقررات است. کیفی بودن مقررات، اقتضاء می‌کند گفتمان قانون گسترده، مجمل و مبهم نبوده و با لحاظ مفهوم عقلانیت و اوصاف آن، صریح و قابل فهم باشد؛ به ‌طوری که جز در موارد استثنائی نیاز به تفسیر نداشته باشد؛ ضمن اینکه مسائل حقوقی، بر مبنای آن، قابل حل باشد. اهتمام به این امر در مقررات کیفری، دو چندان است که در این مطاله مورد توجه قرار گرفته است. بررسی‌های این پژوهش نشان داد، امروزه برای قانون‌گذاری کیفری در ایران، ضوابط اخلاقی روشنی برای قانون‌گذاران تعریف و اجرایی نشده؛ همچنین قانون‌گذار به ظرفیت دانش‌های ادبیات، زبان‌شناسی، اخلاق و استفاده از متخصصان این دانش‌ها آن‌گونه که شایسته و بایسته است، اهتمام خاصی نداشته است. با توجه به اینکه قانون‌گذاری، تصمیم گیریِ ارادی و آگاهانه است و اقدامات ارادی در معرض ارزش داوری اخلاقی می‌باشد، بنابراین مشمول الزامات اخلاقی قرار می‌گیرد؛ لذا با لحاظ مسئولیت اخلاقی قانون‌گذار، رعایت کیفی بودن قانون ضروری است و از جمله مهم‌ترین وظایف اخلاقی قانون‌گذاران ارائه شفاف منظورشان به مخاطبان و شهروندان، همچنین اهتمام به زبان قانون، به‌عنوان وسیله‌ای برای ارتباط و اطلاع رسانی است.
معیار پیشنهادی این مطالعه در راستای تعیین درجه کیفیت قانون، منطق فازی است؛ مهم‌ترین عاملِ کیفیت نداشتنِ قانون، درک ناقص از زبان حقوقی و حتی گاهی دانش های ادبیات و زبان شناسی است. در تبیین مفهوم کیفی بودن، شایسته است علاوه بر انسجام درونی، به انسجام بیرونی نیز توجه شود که با تنظیم و تصویب «سند جامع اخلاقی قانون‌گذاری»، و استقرار و ترویج «فرهنگ اخلاقی» میسر می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study of the quality of criminal regulations, with a look at Iranian law and the knowledge of ethics, literature and linguistics

نویسنده [English]

  • amir moradi
Judge of Justice of Tehran Province and Ph.D. in Criminal Law and Criminology, Azad University, Tehran Science and Research Unit, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the sources of creating legal language and literature is the establishment of regulations. Since legislation deals with the order and security of society and is also analyzed by researchers in some fields such as law, literature, linguistics, and ethics, it is necessary to complete it by following strict criteria. One of the most important criteria of correct legislation is diligence and efficiency in the quality of regulations, which is considered today as a complement to the principle of legality of the criminal phenomenon. The quality of regulations requires that the discourse of the law should not be broad and vague, and the importance of this in criminal regulations is twofold; so that it does not need to be interpreted except in exceptional cases. It seems that today, for the Iranian legislator, no specific ethical standards have been defined and implemented for this matter. Considering that voluntary and conscious decision-making legislation and voluntary actions are subject to the value of moral judgment, therefore it is subject to ethical requirements and in terms of the moral responsibility of the legislator, we consider compliance with the quality of the regulations as a good and correct decision.
And among the most important moral duties of the legislator, we consider compliance with this importance and paying attention to the teachings of the language of the law as a means of communication and information. In line with the management and prevention of quality violations, the regulations as one of the most important rules of ethics of the legislator, paying attention to the quality of the legislator and observing the written, editorial and literary rules and the existence of a special institution for writing and compiling laws as well as evaluating their quality, consisting of law Scholars, writers, linguists, sociologists, ethicists and other science experts are needed and basing laws on interdisciplinary research between ethics, literature, law and linguistics can be a way forward. Of course, since no matter how much attention and care is taken in this regard, there is a possibility of ambiguity, silence, conflict, etc. in the regulations. To benefit in the proceedings as well as judicial procedure. The criterion we consider in order to determine the quality level of regulations is fuzzy logic; the most important factor in the lack of regulation quality is the legislator's incomplete understanding of legal language and interdisciplinary studies. Also, the preparation and approval of the "Comprehensive Ethical Legislator Document" regarding the ethical principles and rules of this area and related issues and issues, as well as the ethical audit of regulations, and the approval of a lesson and chapter entitled "Professional Ethics of Legislators" with an interdisciplinary approach between literature, Linguistics, ethics and law are suggested by the Ministry of Science along with the course on the principles and techniques of law-making. The most important thing is to try to establish and promote "ethical culture" through the creation of interdisciplinary discourse and critique of the above topic, among the students of law, ethics, philosophy, literature and linguistics faculties, and to promote the study of world literature in the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The language of law
  • the quality of regulations
  • the ethics of legislation
  • the ethics of language and writing
  • fuzzy logic
امیدی، جلیل (1388). اخلاق قانون گذاران، در اخلاق حرفه ای در تمدن ایران و اسلام (مجموعه مقالات). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
امیدی، جلیل (1398). تفسیر قوانین جزایی. تهران: نشر میزان.
آخوندی، محمود (1395). کیفرخواست شفاهی، در اصول دادرسی منصفانه، از نظر تا عمل (مجموع درس گفتارها). به اهتمام حسین میرمحمد صادقی، تهران: انتشارات خرسندی.
بکاریا، چزاره (1385). رسالۀ جرائم و مجازات ها. ترجمه محمدعلی اردبیلی، تهران: نشر میزان.
بودریار، ژان (1398). گذرواژه ها. ترجمه علی رستمیان، تهران: نشر کتاب پاگرد.
بولک، برنار (1377). کیفرشناسی. ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی، تهران: انتشارات مجد.
بوم، روبرت (1389). در مورد مک‌دونالدی کردن عدالت کیفری. ترجمه حسین غلامی و یوسف بابایی، مجله حقوقی دادگستری، 74(70)، 71-90.
بونگه، ماریو (1395). فرهنگ نامه فلسفی. ترجمه علیرضا امیر قاسمی، تهران: نشر اختران.
بیکس، برایان (1395). فرهنگ نظریه حقوقی. ترجمه محمد راسخ، تهران: نشر نی.
پارکر، دیوید و کرکپاتریک، کالین (1388). ارزیابی مقررات گذاری در کشورهای در حال توسعه. ترجمه مسعود فریادی، اطلاع رسانی حقوقی، 6(18-17)، 107-135.
پوپر، کارل (1398). در جست و جوی جهان بهتر. ترجمه حسن تیموری، تهران: نشر شب خیز.
پوربافرانی، حسن (1392). بایدها و نبایدهای جرم انگاری در حقوق کیفری ایران. فصلنامه مجلس و راهبرد، 20(75)، 25-52.
پیم، آنتونی (1396). اصول اخلاقی مترجم، تهران: نشر مرکز.
تاجمیری، میرتیمور (1377). فرهنگ عبارات و اشارات حقوقی. تهران: موسسه فرهنگی انتشاراتی آفرینه.
تامپسون، کنت (1398). نقل قول های کلیدی در جامعه شناسی. ترجمه نیره توکلی، تهران: نشر ثالث.
تانر، مایکل (1398). هنر و اخلاق. دانشنامۀ زیبایی شناسی و فلسفۀ هنر، ویراستۀ پل ادوارز / دونالد ام. بورچورت، ترجمۀ انشاء اله رحمتی، تهران: نشر سوفیا.
تندروصالح، شاهرخ (1397). در حاشیه جسور کلمات، پیرامون ادبیات و جامعه نگاری. تهران: نشر نگاه معاصر.
جعفری تبار، حسن (1388). فلسفه تفسیری حقوق. تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1386). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. جلد چهارم، تهران: گنج دانش.
چلبی، آزاده (1396). فساد و مقبولیت قانون از منظر جامعه شناسی حقوق. تهران: نشر نی.
چول هان، بیونگ (1398). جامعه فرسودگی، جامعه شفافیت. ترجمه محمد معماریان، تهران: ترجمان.
حسنی، محمد حسن و جلالی، علیرضا (1400). آسیب‌شناسی حمایت کیفری از حق آزادی شخصی در حقوق کیفری ماهوی ایران. فصلنامه مجلس و راهبرد، 28(107)، 112-87.
دلماس مارتی، می ری (1381). نظام های بزرگ سیاست جنایی. ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی، تهران: نشر میزان.
رجحان، سعید (1392). اصول علم فقه، درباره اصول حاکم بر احکام الهی اسلام. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
رستمی، هادی (1399). حقوق کیفری و لیبرالیسم، بررسی کیفر در سنت فلسفی لیبرال. تهران: انتشارات نگاه معاصر
ریپر، ژرژ (1395). نیروهای پدیدآورنده حقوق. ترجمه رضا شکوهی زاده، تهران: انتشارات مجد
سارتر، ژان پل (1396). کلمات. ترجمه امیر جلال الدین اعلم، تهران: انتشارات نیلوفر.
صادقی، هادی (1386). عقلانیت ایمان. تهران: کتاب طه.
صبوری پور، مهدی (1398). عقلانیت در ارتکاب جرم. تهران: نشر میزان.
صفاری، علی؛ لکی، زینب، و صابری، راضیه (1400). تنزل جایگاه اصل قانون مندی کیفری در پرتو آیین نامه ای شدن رکن قانون جرایم. مجله حقوقی دادگستری، 85(115)، 157-187.
طاهری، محسن و ارسطا، محمد جواد (1395). بررسی تطبیقی مبانی اصل شفافیت از دیدگاه اسلام و نظریه حکمرانی خوب. فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 3(3)، 1-24.
طاهری، محمد علی (1385). خشونت ساختاری و فرآیند عدالت کیفری، رهیافتی جرم شناسانه و تطبیقی به آموزه نفی خشونت. تهران: انتشارات محراب فکر.
عالم زاده نوری، محمد (1396). استنباط حکم اخلاقی از متون دینی و ادله لفظی. تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
عبداله زاده شهربابکی، آزاده (1400). درآمدی بر کیفیت قانون. تهران: شرکت سهامی انتشار
عبده، محمد (بی تا). شرح نهج البلاغه، بی جا
فرامرز قراملکی، احد؛ جلیلی، سید هدایت؛ امین ناجی؛ محمد هادی، و قدمی جویباری، هاجرخاتون (1396). قلمرو معرفتی اخلاق تفسیر. فصلنامه علمی۔پژوهشی اخلاق‌پژوهی، 1(3)، 6-26.
فرحی, مریم. (1400). ابهام در قوانین کیفری با رویکردی زبان شناسی. مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی, 51(2), 465-443.
فیض، علیرضا (1387). مبادی فقه و اصول، مشتمل بر بخشی از مسال آن دو علم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قافی، حسین، و شریعتی، سعید (1398). اصول فقه کاربردی. جلد دوم، تهران: انتشارات سمت.
کاتوزیان، ناصر (1377). فلسفه حقوق. جلد سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کائو، دبرا (1396). اصول ترجمه حقوقی. ترجمه محمد عباس نژاد، تهران: نشر قطره.
کمپیل، جی آر (1401). آیا قوانین، قادر به ایجاد شادی هستند؟. ترجمۀ امید یعقوب زاده، تهران: انتشارات پارسیک.
لامارک، پیتر (1398). فلسفه ادبیات. ترجمه میثم محمد امینی، تهران: فرهنگ نشر نو؛ نشر آسیم.
مالوری، فیلیپ (1388). ادبیات و حقوق، ترجمه مرتضی کلانتریان، تهران: نشر آگاه.
مرادی، امیر (1396). یکصد و بیست عبارت، اشاره و قاعده اصولی. نشریه تخصصی سازمان قضایی نیروهای مسلح، 119، 15-20.
مرادی، امیر (1397). اخلاق حرفه ای در گستره کنش گران حقوق کیفری. تهران: نشر میزان.
مرادی، امیر (1398). اخلاق حرفه ای قانون گذاری کیفری با تأکید بر نظام حقوقی ایران. مجموعه مقالات همایش ملی تجلیل از مقام علمی استاد محمد جعفر جعفری لنگرودی، تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
معصومی همدانی، حسین (1401). اخلاق نوشتن. تهران: فرهنگ معاصر.
منتسکیو، شارل دو (1362). روح القوانین. ترجمه علی اکبر مهتدی، تهران: امیر کبیر.
منصورآبادی، عباس (1395). اصل اباحه/آزادی در حقوق کیفری. دانشنامه حقوق کیفری و جرم شناسی، نکوداشت دکتر سیلویا تلنباخ، تهران: گام حق؛ انجمن حقوق شناسی.
موذن زادگان، حسنعلی، و رهدارپور، حامد. (1397). «اصل شفافیت قانون» و جایگاه آن در رویه قضایی دیوان اروپایی حقوق بشر و حقوق کیفری ایران. دیدگاه های حقوق قضایی، -(81 )، 193-220.
میجلی، مری (1394). علم و شعر. ترجمه میثم محمد امینی، تهران: فرهنگ نشر نو؛ نشر آسیم.
میشلمن، استفن (1401). فرهنگ اگزیستانسیالیسم. چاپ سوم، ترجمه ارسطو میرانی، تهران: کتاب پارسه.
نجارزادگان، فتح اله، شکوه بخش، محسن، عالم زاده نوری، محمد، و رحمان ستایش، محمدکاظم. (1397). تحلیل گونه های تزاحم در دانش فقه و اخلاق با تأکید بر تزاحم اهتمامی (اشتغالی) در حوزه اخلاق. اخلاق وحیانی، 7(1 (پیاپی 15) )، 49-73.
نجفی ابرند آبادی، علی حسین (1392). درآمدی بر پژوهش در نظام عدالت کیفری: فرصت ها و چالش‌ها، بایسته‌های پژوهش در نظام عدالت کیفری، فرصت ها و چالش ها. تهران: نشر میزان؛ سازمان قضائی نیروهای مسلح.
نوربها، رضا (1382). زمینه حقوق جزای عمومی. تهران: انتشارات گنج دانش.
والدرون، جرمی (1388). قانون‌گذاری. ترجمه حسن وکلیلیان، تهران: نشر نگاه معاصر.
ویژه، محمدرضا (1393). کلیات حقوق اساسی. تهران: انتشارات سمت.
هاشمی، محمد (1384). حقوق بشر و آزادی های اساسی. تهران: نشر میزان.
یارمحمدی، سعید (1391). پورنوگرافی در جهان و ایران. مقالات دومین همایش ملی آسیب شناسی اجتماعی در ایران، بحران هویت و آنومی، جلد پنجم، تهران: انتشارات آگاه.