%0 Journal Article %T نقدی بر ماده 1216 قانون مدنی و پیشنهاد نظریه مسئولیت منصفانه در مورد صغار و مجانین (مطالعه تطبیقی) %J فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی %I پژوهشکده حقوق و قانون ایران %Z 2981-1805 %A آبین, علیرضا %D 2020 %\ 09/22/2020 %V 3 %N 8 %P 15-53 %! نقدی بر ماده 1216 قانون مدنی و پیشنهاد نظریه مسئولیت منصفانه در مورد صغار و مجانین (مطالعه تطبیقی) %K مسئولیت مدنی %K ماده 1216 ق.م %K مواد 3 %K 4 و 7 ق.م.م %K مسئولیت منصفانه %K اصل جبران کامل زیان %K معیارهای شخصی و نوعی %R 10.22034/law.2021.526076.1058 %X اصولاً رویکرد غالب در نظام حقوق مسئولیت مدنی ایران و نیز نظام ضمان قهری در اسلام، رویکردی نتیجه­گرا، اعاده­گرا و ترمیم­گراست که این نیز ریشه در تفکر سنتی از مفهوم عدالت دارد که مبتنی­بر مقابله به مثل متوازن و برقراری مساوات محاسباتی و مساوات تناسبی است که در چهره افراطی آن سبب گرایش حداکثری به مفهوم عدالت اصلاحی می­گردد و معیارهای مسئولیت مدنی در تمامی ساحاتِ مبانی، ارکان و آثار را مبدل به نوعی (عینی) می­گرداند. باوجوداین، حقوق مسئولیت مدنی نوین این همه افراط در حکومت معیارهای نوعی را نمی­پسندد و صرف تأکید بر ترمیم کامل رابطه حقوقی مخدوش شده را برنمی­تابد؛ بلکه نیم­نگاهی -ولو استثنائاً- به وضعیت شخصی زیان‌زننده نیز دارد که یکی از آثار آن شناسایی و ترسیم نظریه «مسئولیت منصفانه» است؛ دیدگاهی که به­ویژه در ساحت آثار مسئولیت مدنی، اعمال بی‌چون و چرای اصل جبران کامل و فوری زیان را با تأملی جدّی مواجه ساخته و معیارهای مسئولیت در این ساحت را از نوعی به شخصی مبدل ساخته است. اما پرسش این است که رویکرد مقنن ایرانی در قبال این نظریه چیست؟ در پاسخ باید گفت که برخلاف گرایش پررنگ حقوق تطبیقی در شناسایی این نظریه، اما این دیدگاه در نظام حقوق بومی چهره­ای مبهم داشته و چندان شاهد شناسایی آن -لااقل به عنوان نظریه­ای استثنایی- نیستیم. بنابراین در نوشتار حاضر درصدد شناسایی این نظریه در حقوق ایران هستیم و برپایه آن به نقد ماده 1216 ق.م. خواهیم پرداخت؛ در این میان، نگارنده اگرچه مدعی این نیست که استفاده از این تئوری در همه انواع مسئولیت-غیر از مسئولیت صغار و مجانین- جریان دارد اما دور از انتظار نیست که نظریه­ای عمومی و نتیجه­ای کلان از آزمایشی خُرد به‌دست آید. %U https://jcl.illrc.ac.ir/article_243191_a46b8975d918ef92d34714c2daaa5ffa.pdf